Na elke oorlog
moet iemand opruimen.
Min of meer netjes /
wordt het tenslotte niet vanzelf.
Zoete rook van het vaderland begint met deze regels uit het gedicht ‘Einde en begin’, van de Poolse Nobelprijswinnares Wisława Szymborska. De documentaire vertelt het verhaal van drie oude mensen uit drie zeer verschillende plaatsen in Europa: Catalonië, Litouwen en Abchazië. Mensen die oorlogen zagen komen en gaan, en die ervoor kozen daar niet aan deel te nemen maar zich afzijdig te houden, het land te bebouwen en de rommel op te ruimen.
Alle drie wonen zij in de plaats waar ze geboren zijn. Ze voeren de kippen en de geiten, ze koken op een houtkachel, ze bebouwen wat land – voor zover ze dat nog kunnen. Daarmee is Zoete rook van het vaderland niet alleen een verhaal over oorlog en hoe mensen daarop reageren, maar ook over ouderdom en eenzaamheid, over mensen die zich verbonden voelen met de grond die hen heeft voortgebracht en waar ze zo veel hebben meegemaakt. Ze blijven er wonen, met al hun mooie en pijnlijke herinneringen en hun dromen, die ze ondanks alles toch nog hebben.
Masha Novikova (Moskou 1956) maakte naam met journalistieke documentaires als In the Holy Fire of Revolution (2008), over de strijd van Gary Kasparov voor een nieuw Rusland; Anna, zeven jaar aan de frontlinie (2008), over de in 2006 vermoorde journaliste Anna Politkovskaya en Drie kameraden, over drie Tsjetsjeense vrienden van wie er twee tijdens de Tsjetsjeense oorlogen jong om het leven kwamen. Haar films worden overal ter wereld op festivals vertoond en wonnen verschillende prijzen.
Novikova is altijd gefascineerd geweest door de frontlinie: revolutionairen, charismatische persoonlijkheden of kunstenaars die zich elk op hun eigen manier verzetten tegen hun overheersers. Gedeeltelijk weerpiegelt dit ook haar eigen geschiedenis – zelf is Novikova afkomstig uit Sovjet-Rusland en vluchtte vlak voor de val van de Muur naar Nederland. Voor haar films deed ze intensief research in tal van oorlogsgebieden, waarbij ze geconfronteerd werd met de dood en menselijk leed, die in haar films dan ook een belangrijke rol spelen. Meer informatie over Masha Novikova: Novdoc.
Camera: Vladas Naudzius
Geluid: Rik Meier
Geluidsontwerp en mixage: Tom Bijnen
Uitvoerend producent: Willemijn Cerutti
Eindredactie IKON: Margje de Koning.
Met steun van het Mediafonds, het Nederlands Filmfonds en het CoBO-fonds.
In coproductie met IKON.